Triệu chứng bị sốc tâm lý và 7 cách giúp bạn vượt qua

Sốc tâm lý là trạng thái tinh thần xảy ra khi con người phải đối mặt với những tình huống bất ngờ, cực kỳ căng thẳng. Những triệu chứng sốc tâm lý ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày nhưng vẫn có cách để vượt qua nó nhằm phục hồi tinh thần nhanh chóng.

Sốc tâm lý là gì?

Sốc tâm lý (psychological shock) xảy ra khi ai đó gặp phải sự kiện đột ngột khiến cảm xúc bị xáo trộn như tai nạn, mất người thân,… Cơ thể phản ứng lại bằng cách kích hoạt hệ thống cảnh báo làm bạn thấy căng thẳng và hoảng loạn. Đó là phản ứng tự nhiên của cơ thể để giúp bạn đối mặt với những tình huống đầy nguy cơ.

Gặp phải một sự kiện gây căng thẳng tột độ, não bộ sẽ gửi tín hiệu để cơ thể chuẩn bị đối phó với mối đe dọa. Sốc tâm lý là điều hoàn toàn bình thường nếu phải đối mặt với các sự kiện khủng khiếp. Lúc này, cơ thể sẽ tự động phản ứng để vượt qua tình huống khủng hoảng ấy.

Ví dụ trường hợp sốc tâm lý

Sốc tâm lý có thể xảy ra khi một người gặp phải những tình huống không ngờ tới, đột ngột khiến bản thân không kịp chuẩn bị tinh thần.

• Thất bại trong việc làm ăn
• Chứng kiến một tình huống đáng sợ như bắt cóc, cướp của,….
• Có người thân bị tai nạn, qua đời đột ngột
• Phát hiện bản thân mắc bệnh hiểm nghèo
• Thất tình, người yêu ngoại tình, đổ vỡ trong hôn nhân
• Máy bay gặp sự cố khi đang bay, tàu trật bánh khỏi đường ray,….
• Trải qua một vụ tai nạn xe hơi hoặc suýt xảy ra tai nạn
• Chứng kiến vụ tai nạn hoặc thấy người thân suýt gặp tai nạn

Nguyên nhân bị sốc tâm lý

Đối diện với những biến cố lớn trong cuộc sống, sốc tâm lý có thể dễ dàng xảy ra. Những nguyên nhân sau đây có thể gây ra tác động mạnh đến tinh thần:

• Thảm họa thiên nhiên: Thảm họa như động đất, lũ lụt, hỏa hoạn có thể khiến bạn hoảng loạn và mất kiểm soát. Chúng phá hủy nhà cửa và còn là cú sốc tinh thần rất lớn.
• Tai nạn: Tai nạn giao thông, tai nạn lao động xảy ra bất ngờ khiến bạn bị chấn thương cả về thể chất lẫn tinh thần. Những vết thương này để lại những hậu quả lâu dài cho sức khỏe tâm lý.
• Bạo lực: Phải đối mặt với hành vi tấn công, bạo lực gia đình gây ra cảm giác sợ hãi và lo lắng. Chúng làm tổn thương nghiêm trọng đến cảm xúc và sự tự tin của bạn.
• Mất mát: Cái chết của người thân, thất nghiệp đột ngột là những cú sốc có thể làm xáo trộn cuộc sống. Đặc biệt khi trải qua ly hôn, bạn sẽ thấy mình đã mất đi một phần quan trọng trong đời.
• Chấn thương: Một chấn thương vật lý nghiêm trọng, sự kiện tinh thần đau đớn có thể làm cho bạn kiệt quệ. Cảm giác này khiến bản thân khó chấp nhận sự thật hoặc buộc phải tìm kiếm cách để vượt qua.

Triệu chứng bị sốc tâm lý

Trải qua bất kỳ cú sốc tâm lý nào cũng có thể làm cho cơ thể và tâm trí phản ứng bằng những dấu hiệu cụ thể sau đây:

• Tim đập nhanh
• Đau đầu, buồn nôn, chóng mặt
• Cảm thấy khó thở hoặc hơi thở nhanh
• Căng cứng cơ xương hàm
• Cảm thấy muốn hét lên hoặc bỏ chạy
• Lồng ngực căng tức
• Mất kết nối với những gì đang xảy ra
• Tê liệt về mặt cảm xúc
• Muốn khóc, tức giận
• Cảm giác mơ hồ, không thể suy nghĩ thấu đáo
• Cảm thấy như mình không còn là chính mình
• Nhịp tim không đều
• Thấy lo lắng và căng thẳng không ngừng
• Có cảm giác xa rời thực tế như đang xem một bộ phim
• Mong muốn trốn thoát, chạy đi

Hậu quả của việc bị sốc tâm lý

Nếu không được giải quyết kịp thời, sốc tâm lý sẽ gây ra tình trạng rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD), lo âu mãn tính, trầm cảm. Vì vậy, việc nhận diện và chữa trị sớm là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe tinh thần lâu dài.

Một nghiên cứu y học đã chỉ ra rằng sốc tâm lý gây ra cái chết đột ngột qua hiện tượng được gọi là “hội chứng vỡ tim”. Các bác sĩ tại Maryland phát hiện rằng cú sốc lớn về cảm xúc làm suy yếu cơ tim, khiến nó không còn đủ khả năng cung cấp máu cho cơ thể.

Điều này cũng đã được chứng minh qua nghiên cứu lâm sàng của Đại học Y khoa John Hopkins, trong đó nhiều bệnh nhân phải nhập viện khẩn cấp vì đau ngực sau những cú sốc tâm lý lớn.

Một phần đáng chú ý trong nghiên cứu này là hầu hết các bệnh nhân bị hội chứng vỡ tim đều là phụ nữ. Những cơn sốc như tai nạn xe cộ, biến cố gia đình, sự bất ngờ trong các dịp lễ tết đã gây ra tình trạng này.

Chẩn đoán sốc tâm lý

Chẩn đoán sốc tâm lý là quá trình quan trọng để hiểu rõ mức độ tác động của cú sốc đối với sức khỏe tinh thần. Tùy vào từng trường hợp, các triệu chứng có thể kéo dài hoặc tự giảm dần.

Bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng thông qua khám sức khỏe và tìm hiểu chi tiết về sự kiện gây ra cú sốc. Mục tiêu là xác định mức độ nghiêm trọng của triệu chứng và loại trừ vấn đề sức khỏe khác. Sau đó, bác sĩ sẽ đưa ra kế hoạch điều trị phù hợp gồm xét nghiệm tâm lý.

Ngoài việc chẩn đoán sốc tâm lý, bác sĩ còn kiểm tra để phát hiện một số rối loạn phổ biến có thể xảy ra:

• Rối loạn căng thẳng cấp tính (ASD): Xảy ra trong vài tuần đầu sau sự kiện gây sốc với các triệu chứng như suy nghĩ ám ảnh, ác mộng và lo âu nghiêm trọng.
• Rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD): Khi các triệu chứng kéo dài hơn một tháng sau sự kiện, có thể dẫn đến chẩn đoán PTSD.
• Rối loạn phân ly: Biểu hiện là mất trí nhớ và rối loạn nhận dạng, có thể chỉ ra một trong số các loại rối loạn phân ly như rối loạn nhân cách phân ly (DID).

Mách bạn 7 cách vượt qua sốc tâm lý

Sốc tâm lý đương nhiên là một thử thách lớn đối với bất kỳ ai, nhưng đừng quá lo lắng vì vẫn có nhiều cách giúp bản thân vượt qua nó.

1. Tự chăm sóc bản thân

Chăm sóc bản thân không chỉ là việc nuôi dưỡng thể chất, mà còn là chăm sóc tâm hồn. Bạn cần duy trì cân bằng cả trong cơ thể lẫn tinh thần để nhanh chóng hồi phục và lấy lại sức sống. Thỉnh thoảng sự giúp đỡ từ ứng dụng, sự động viên của người thân sẽ là yếu tố quan trọng để bạn tiếp tục hành trình này.

• Tắm nước ấm để cơ thể được thư giãn, tinh thần thêm thư thái
• Tập thể dục nhẹ vào mỗi buổi sáng để cơ thể luôn năng động chào ngày mới
• Ngủ đủ giấc ít nhất 7 – 8 giờ mỗi đêm để phục hồi năng lượng phục vụ cả ngày dài
• Thực hiện các bài tập thở sâu giúp giảm căng thẳng
• Dành thời gian nghiên cứu, tìm tòi sở thích cá nhân mới như đọc sách, vẽ tranh, nấu ăn, tô tượng,….
• Kết nối với người thân bằng cách nhắn tin, gọi điện, cùng dùng bữa tối để chia sẻ cảm xúc và nhận lại được lời khuyên cùng động viên
• Sử dụng các ứng dụng thiền, nghe nhạc thư giãn để thư thái tâm hồn
• Dành thời gian đi dạo quanh thiên nhiên để làm mới bản thân
• Thực hiện các chế độ ăn uống lành mạnh để cung cấp năng lượng cho cơ thể
• Đặt mục tiêu nhỏ trong ngày để tạo động lực và có cảm giác vừa đạt được thành tựu

2. Rèn suy nghĩ tích cực, lạc quan

Suy nghĩ tích cực hoàn toàn có thể được rèn luyện mỗi ngày và nó giúp bạn vượt qua cú sốc tâm lý hiệu quả. Để rèn luyện, bạn hãy thay đổi cách nhìn nhận sự việc, tập trung vào những điều tốt đẹp trong cuộc sống. Đồng thời viết ra những điều bản thân thấy biết ơn mỗi ngày để tâm trí trở nên nhẹ nhàng, thư thái hơn. Nhất định phải kiên trì lặp lại, biến suy nghĩ tích cực thành thói quen để không còn bị ảnh hưởng bởi cú sốc.

Cách tiếp cận đúng là hãy tự nhắc nhở mình rằng mọi khó khăn đều vượt qua được nếu bản thân luôn kiên trì. Để làm được điều này, bạn cần chủ động thay đổi suy nghĩ tự động tiêu cực ngay khi chúng xuất hiện. Thực hành thiền định, tập yoga cũng là phương pháp hiệu quả để tâm trí luôn bình tĩnh.

3. Làm cho bản thân luôn bận rộn

Duy trì bận rộn sau khi trải qua cú sốc tâm lý nào đó sẽ giúp bạn không còn quá chú tâm vào suy nghĩ tiêu cực. Bạn có thể tham gia trải nghiệm hoạt động sáng tạo như vẽ tranh, viết lách, làm đồ thủ công để làm dịu đi cảm xúc.

Bên cạnh đó, hoạt động thể thao nhẹ, làm công việc nhà cũng là những cách giúp bạn duy trì một lịch trình bận rộn và thoải mái. Đồng thời nó còn giữ được sự tập trung và tránh rơi vào tình trạng lo âu, căng thẳng.

Làm cho bản thân luôn bận rộn không có nghĩa là phải lao vào công việc quá mức. Nếu được hãy tham gia hoạt động xã hội, trò chuyện với bạn bè, làm việc có ích cho cộng đồng. Chúng sẽ giữ cho tinh thần bạn lạc quan và tạo cơ hội kết nối với mọi người xung quanh. Có mục tiêu nhỏ để hoàn thành, bạn sẽ cảm thấy mình vẫn kiểm soát được tình hình.

4. Đi du lịch thay đổi không khí

Một chuyến đi du lịch sẽ giúp bạn thoát khỏi lo âu thường ngày, mang lại một làn gió mới cho tâm hồn. Trải nghiệm ở những nơi mới còn mở ra cơ hội học hỏi và phát triển bản thân. Du lịch đến những vùng đất yên bình, gần gũi với thiên nhiên như biển cả, núi non giúp bạn cảm nhận được sự bình yên. Vì vậy, hãy chọn địa điểm mang lại sự cân bằng cho tâm hồn.

Ngoài việc thư giãn, du lịch còn là cơ hội để bạn trải nghiệm những nền văn hóa khác biệt. Việc làm quen với con người mới, thưởng thức món ăn đặc trưng và tham gia hoạt động truyền thống sẽ khiến mình thấy cuộc sống thêm phần phong phú.

5. Tìm sự trợ giúp chuyên nghiệp

Các nhà tâm lý học, bác sĩ tâm thần có thể giúp bạn nhận diện cũng như xử lý cảm xúc nhằm tìm ra giải pháp điều trị phù hợp. Chuyên gia có kỹ năng và phương pháp khoa học để tâm trí giảm bớt stress. Bởi khi bạn không thể tự giải quyết được vấn đề, sự hướng dẫn chuyên nghiệp sẽ là chìa khóa giúp bản thân tiến xa hơn.

Chỉ cần một cuộc trò chuyện với chuyên gia tâm lý cũng đủ làm bản thân thấy nhẹ nhõm và nhận ra cách thức mới để đối phó với căng thẳng. Chuyên gia sử dụng các phương pháp trị liệu như CBT (Cognitive Behavioral Therapy) để thay đổi cách suy nghĩ tiêu cực. Đồng thời hỗ trợ bạn phục hồi nhanh chóng và hiệu quả hơn.

6. Viết nhật ký

Hãy thử viết nhật ký để giải tỏa cảm xúc dồn nén sau khi trải qua cú sốc tâm lý. Bạn không cần phải viết quá dài dòng, chỉ cần ghi lại suy nghĩ thật sự của mình vào mỗi buổi tối. Việc viết ra là để mình nhận diện được cảm xúc và nhìn nhận mọi việc sáng suốt hơn. Hơn nữa, hoạt động này giúp bạn theo dõi sự thay đổi tiến bộ của cảm xúc theo thời gian.

Đừng ngần ngại chia sẻ những cảm xúc tiêu cực vào trang nhật ký vì đây là cách để bạn loại bỏ điều không tốt ra ngoài. Cố gắng viết bằng sự chân thật, không cần phải lo lắng về việc ai đó sẽ đọc nó. Nhật ký là người bạn đồng hành thầm lặng, giúp bạn tổ chức lại suy nghĩ và tìm ra các hướng đi mới để dần mạnh mẽ đương đầu với khó khăn.

7. Vận động cơ thể

Các bài tập thể dục như chạy bộ, yoga, bơi lội được chuyên gia khuyến khích thực hiện bởi nó giải phóng endorphins – hormone làm bạn thoải mái hơn. Việc duy trì vận động hàng ngày mang lại sự thư giãn và cải thiện giấc ngủ cùng tâm trạng vô cùng tốt. Có như vậy bản thân mới ổn định tâm lý và đối diện với mọi thử thách trong cuộc sống.

Các chuyên gia còn khuyến khích bạn thực hiện ít nhất 30 phút vận động mỗi ngày. Trong lúc tập hãy chú tâm cải thiện sức khỏe, giải phóng những căng thẳng tích tụ. Tập luyện đều đặn còn giúp bạn cải thiện khả năng tự phục hồi và cảm thấy tự tin hơn vào khả năng vượt qua khó khăn. Hãy thử bắt đầu với những bài tập nhẹ, sau đó tăng dần cường độ để duy trì sự khỏe mạnh.

Vượt qua những cú sốc tâm lý không phải là điều dễ dàng, nhưng nó hoàn toàn có thể nếu bạn áp dụng đúng các phương pháp hỗ trợ. Với thời gian, bạn sẽ học được cách đối mặt với những biến cố trong cuộc sống một cách vững vàng hơn.

Có thể bạn quan tâm:

• 12 cách vượt qua nỗi đau trong cuộc sống, đứng lên sau biến cố
• Sang chấn tâm lý là gì? Dấu hiệu và cách để vượt qua
• Tâm lý là gì? Bản chất của hiện tượng tâm lý người

Nguồn tham khảo:

• https://www.choosingtherapy.com/traumatic-shock/
• https://www.psychologytoday.com/intl/blog/in-practice/201803/what-is-psychological-shock-and-5-tips-coping
• https://npistanbul.com/en/what-is-psychological-shock