Trầm cảm giai đoạn 2 (cấp độ 2): Biểu hiện và Cách điều trị

Trầm cảm có thể được chia thành nhiều giai đoạn khác nhau. Trong đó, trầm cảm giai đoạn 2 còn gọi là trầm cảm trung bình, lúc này, các triệu chứng trầm cảm đã tương đối rõ ràng, gây ra nhiều ảnh hưởng đến cuộc sống, công việc và các mối quan hệ cá nhân của người mắc trầm cảm.

Trầm cảm giai đoạn 2 là gì?

Trầm cảm giai đoạn 2 hay trầm cảm cấp độ 2 là mức độ vừa của rối loạn trầm cảm. Người mắc tình trạng này sẽ có những triệu chứng đặc trưng của trầm cảm, được thể hiện một cách rõ ràng, dễ nhận biết hơn so với trầm cảm cấp độ 1.

Trầm cảm là một rối loạn sức khỏe tâm thần nghiêm trọng được biểu hiện với các triệu chứng đa dạng. Đặc trưng bởi tình trạng nét mặt buồn bã, mất hứng thú, mất năng lượng. Một số người đề xuất mô tả tiến triển của trầm cảm theo giai đoạn. Tuy nhiên, đến nay, vẫn chưa có nghiên cứu nào cho thấy trầm cảm có sự tiến triển theo giai đoạn.

Trầm cảm ảnh hưởng đến mỗi cá nhân theo cách khác nhau, hầu hết những người mắc trầm cảm đều gặp phải một chuỗi liên tục của các mức độ triệu chứng tăng dần. Trầm cảm không chia thành giai đoạn mà được chia thành các loại như sau:

• Trầm cảm theo mùa (SAD)
• Trầm cảm trước và sau sinh
• Rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt
• Rối loạn lưỡng cực
• Trầm cảm nặng
• Trầm cảm kháng trị
• Trầm cảm nặng có triệu chứng loạn thần

7 Biểu hiện của trầm cảm giai đoạn 2

Theo sổ tay Chẩn đoán và thống kê các rối loạn tâm thần DSM-5, trầm cảm không được chia theo giai đoạn. Việc phân chia trầm cảm theo giai đoạn vẫn đang là đề xuất của các nhà nghiên cứu. Các thông tin về giai đoạn trầm cảm như trầm cảm giai đoạn 1, trầm cảm giai đoạn 2, trầm cảm giai đoạn 3 chỉ mang tính chất tham khảo.

Có thể hiểu, người mắc trầm cảm giai đoạn 2 có các triệu chứng đặc trưng của trầm cảm. Các triệu chứng này biểu hiện rõ rệt hơn trầm cảm cấp độ 1. Do đó, trầm cảm cấp độ 2 sẽ gây ra những ảnh hưởng đáng kể đến việc học tập, công việc, chất lượng cuộc sống của người mắc trầm cảm.

Dưới đây là 7 dấu hiệu nhận biết trầm cảm cấp độ 2:

1. Nét mặt buồn bã, tâm trạng bi quan chán nản

Người mắc trầm cảm giai đoạn vừa thường có khí sắc gương mặt trầm buồn thấy rõ. Các triệu chứng này thường kéo dài ít nhất 2 tuần, xuất hiện liên tục, thường trực, được biểu hiện rõ ràng mà người khác nhìn vào có thể nhận thấy được.

Cảm giác buồn bã, chán nản, bi quan ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống của cá nhân. Khiến họ luôn trong trạng thái tiêu cực, gặp khó khăn trong việc giải quyết các vấn đề của cuộc sống. Người mắc trầm cảm cấp độ 2 có thể rất dễ khóc hoặc không thể khóc, tâm trạng thay đổi thất thường, dễ cáu giận vì những vấn đề tưởng chừng không nghiêm trọng.

2. Mất hứng thú với những hoạt động từng yêu thích

Những người mắc trầm cảm cấp độ 2 thường mất hứng thú với cuộc sống, kể cả những hoạt động mà bản thân từng rất yêu thích. Họ không tìm thấy niềm vui trong cuộc sống, không có động lực cố gắng, cảm thấy mỗi ngày trôi qua đều vô nghĩa, không có một chút niềm vui nào, không có điều gì khiến họ cảm thấy hạnh phúc.

Người mắc trầm cảm giai đoạn 2 có xu hướng thu mình, không thích giao tiếp với người xung quanh. Những thói quen và hoạt động sống của họ có sự thay đổi rõ rệt. Họ không muốn ra ngoài, không trò chuyện với người xung quanh, chỉ muốn ngồi ở những góc khuất không người, lặng yên gặm nhấm những bất ổn trong cảm xúc của bản thân.

3. Mất năng lượng, khó khăn khi bắt đầu bất kỳ việc gì

Người mắc trầm cảm giai đoạn 2 thường có cảm giác mệt mỏi, uể oải, không có năng lượng để bắt đầu bất cứ việc gì, đặc biệt là vào buổi sáng. Người mắc trầm cảm thường có cảm giác không có sức lực, cảm thấy kiệt sức, gặp khó khăn trong việc bắt đầu bất cứ việc gì, kể cả những việc trước đây từng là sở trường của họ.

Các biểu hiện trầm cảm cấp độ 2 thường rõ ràng, dễ nhận biết hơn trầm cảm cấp độ 1. Mất năng lượng khiến người trầm cảm luôn trong trạng thái lơ đãng, chậm chạp có thể nhìn thấy rõ. Hiệu suất học tập, làm việc của họ suy giảm đáng kể, thường có xu hướng chậm trễ trong công việc và cuộc sống.

4. Thay đổi vị giác, thay đổi chất lượng giấc ngủ

Có đến 50% người mắc trầm cảm cấp độ 2 gặp vấn đề về vị giác và chất lượng giấc ngủ. Họ thường chán ăn, không muốn ăn, ăn uống không ngon miệng hoặc ăn uống vô độ, đặc biệt là các thực phẩm nhiều đường và tinh bột. Điều này khiến người trầm cảm sụt cân hoặc tăng cân quá mức, không kiểm soát.

Ngoài ra, rất nhiều người mắc trầm cảm giai đoạn 2 gặp vấn đề về giấc ngủ. Họ thường khó ngủ, trằn trọc không thể chợp mắt thậm chí mất ngủ. Hậu quả là tinh thần không tỉnh táo, thường xuyên buồn ngủ vào ban ngày. Bên cạnh đó, cũng có những trường hợp ngủ nhiều quá mức, hơn 10 tiếng mỗi đêm.

5. Mất cảm giác hạnh phúc, không cảm thấy vui vẻ

Sự mất cân bằng của các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, norepinephrine, dopamine ảnh hưởng đến khả năng điều chỉnh cảm xúc và tâm trạng của người mắc trầm cảm. Khiến người trầm cảm giai đoạn 2 khó cảm nhận được niềm vui và không thấy hạnh phúc. Những điều trước đây từng mang lại niềm vui cho họ như đạt được thành công, gặp gỡ bạn bè, tham gia vào các hoạt động yêu thích không còn khiến họ thích thú như trước.

Người trầm cảm cảm thấy tự ti, vô dụng, luôn có những suy nghĩ tiêu cực về bản thân. Họ lo âu, buồn bã, cảm thấy bản thân không xứng đáng được yêu thương, là gánh nặng của người khác. Thêm vào đó, rối loạn ăn uống và rối loạn giấc ngủ khiến sức khỏe thể chất và tinh thần của người trầm cảm kiệt quệ, không tìm thấy niềm vui trong cuộc sống.

6. Mất niềm tin vào cuộc sống và tương lai

Một biểu hiện thường gặp ở người trầm cảm giai đoạn 2 chính là luôn có những suy nghĩ tiêu cực về bản thân và cuộc sống. Họ cảm thấy bản thân không có giá trị, không còn hy vọng và niềm tin vào tương lai, không còn nói nhiều về các dự định trong tương lai nữa.

Họ thường đề cập đến những điều như “tôi chẳng còn hy vọng gì ở tương lai nữa, tương lai cũng thế thôi, không có gì đáng mong đợi”, “cuộc sống của tôi chắc sẽ mãi thế này thôi”… Những suy nghĩ bi quan khiến họ cảm thấy bế tắc, không có đủ sức để hành động, không tin vào khả năng của bản thân.

7. Có suy nghĩ tự sát

Người trầm cảm cấp độ 2 thường có xu hướng tự đổ lỗi cho bản thân về mọi thứ. Họ cảm thấy mình là nguyên nhân của mọi thất bại, không đáng sống trên cuộc đời này. Họ chán nản với cuộc sống, không tìm thấy động lực, ý nghĩa để tiếp tục sống.

Cảm giác bế tắc, tuyệt vọng thường trực trong tâm trí khiến họ đau khổ, thường có các hành động như tự cứa tay, cào cấu bản thân, đập đầu để giải tỏa căng thẳng. Không chỉ vậy, người trầm cảm giai đoạn 2 cũng thường có suy nghĩ tự tử, cho rằng bản thân chỉ là gánh nặng cho người khác. Cho rằng cái chết có thể khiến họ bớt đau khổ, được giải thoát.

Trầm cảm giai đoạn 2 có nguy hiểm không?

Trầm cảm giai đoạn 2 là loại trầm cảm mức độ vừa. Trầm cảm ở giai đoạn này có các triệu chứng được biểu hiện rõ rệt, ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe tinh thần, thể chất và gây ra những tác động tiêu cực đến người mắc trầm cảm. Trầm cảm cấp độ 2 có thể được xem là nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Trầm cảm giai đoạn 2 ảnh hưởng nhiều đến việc học tập, công việc và trách nhiệm cuộc sống hàng ngày của cá nhân. Người mắc trầm cảm cấp độ 2 thường mất hứng thú, mất năng lượng sống, bỏ bê việc chăm sóc bản thân và không đủ sức lực để duy trì các mối quan hệ, làm giảm hiệu suất công việc, dễ có nguy cơ mất việc.

Người mắc trầm cảm còn gặp phải các vấn đề về sức khỏe thể chất như chán ăn, không muốn ăn, mất ngủ, mệt mỏi… Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng quát, khiến cá nhân dễ mắc bệnh, dễ bị suy dinh dưỡng hoặc thừa cân béo phì. Đặc biệt, tình trạng rối loạn giấc ngủ ảnh hưởng nhiều đến tinh thần, khiến đầu óc căng thẳng, gây đau đầu, choáng váng thường xuyên.

Nghiêm trọng hơn, người trầm cảm giai đoạn 2 có thể có suy nghĩ tự hại và thường nghĩ về cái chết. Nguy cơ tự tử có thể xảy ra ở người trầm cảm cấp độ 2 do cảm giác vô vọng và bế tắc, nhất là khi các triệu chứng trầm cảm kéo dài, không được can thiệp, cải thiện.

Chẩn đoán trầm cảm giai đoạn 2

Khi trầm cảm tiến triển, các triệu chứng được biểu hiện rõ rệt hơn. Trầm cảm giai đoạn 2 là tình trạng các cảm giác vô dụng, tội lỗi, suy nghĩ tiêu cực về cuộc sống gia tăng. Các vấn đề về sự tập trung, sự thiếu quyết đoán cũng trở nên rõ ràng hơn. Như đã đề cập, phân loại trầm cảm theo giai đoạn vẫn là vấn đề được nghiên cứu. Sổ tay Chẩn đoán và Thống kê các rối loạn Tâm thần DSM-5 không đề cập đến tiêu chuẩn chẩn đoán trầm cảm giai đoạn 2.

Việc chẩn đoán trầm cảm vừa dựa trên mức độ các triệu chứng ở người trầm cảm. Thông thường, trầm cảm cấp độ 2 được chẩn đoán bằng cách:

• Đánh giá các triệu chứng lâm sàng: Các triệu chứng trầm cảm điển hình kéo dài ít nhất 2 tuần
• Sử dụng các công cụ và thang đo tiêu chuẩn: Thường là bài test trầm cảm BECK, thang đo trầm cảm PHQ-9, thang đo trầm cảm HDRS…
• Chẩn đoán phân biệt: Phân biệt với các vấn đề khác như rối loạn lo âu, rối loạn lưỡng cực, bệnh lý mãn tính, rối loạn tuyến giáp.
• Tiền sử gia đình, yếu tố cá nhân: Bác sĩ sẽ thảo luận với bệnh nhân các vấn đề như tiền sử gia đình, tiền sử mắc trầm cảm trước đó, các yếu tố môi trường và cuộc sống…

Điều trị trầm cảm giai đoạn 2

Trầm cảm giai đoạn 2 có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau. Khi có dấu hiệu nghi ngờ mắc trầm cảm, cách tốt nhất là bạn nên tìm đến bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý để được khám, tư vấn và điều trị. Tùy vào mức độ trầm cảm mà bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Các phương pháp điều trị trầm cảm giai đoạn 2 có thể kể đến như:

1. Tâm lý trị liệu

Tâm lý trị liệu hay liệu pháp nói chuyện, liệu pháp tâm lý là giải pháp vàng trong điều trị trầm cảm hiện nay. Các liệu pháp tâm lý tập trung vào việc điều chỉnh hành vi, nhận thức, giúp cá nhân phát triển kỹ năng đối phó với trầm cảm mà không cần sử dụng thuốc. Phương pháp này đi sâu vào việc tìm ra gốc rễ căn nguyên của vấn đề để giải quyết tận gốc trầm cảm. Giúp hiệu quả điều trị được lâu dài, hạn chế tối đa nguy cơ tái phát.

Các liệu pháp tâm lý phổ biến bao gồm:

• Liệu pháp nhận thức hành vi CBT: Là phương pháp giúp cá nhân nhận diện các mẫu hành vi tiêu cực, không lành mạnh và thay đổi chúng. Phát triển các kỹ năng đối phó với căng thẳng, quản lý cảm xúc của bản thân, giúp cá nhân thay đổi suy nghĩ về bản thân và thế giới. Từ đó cải thiện tâm trạng, thay đổi nhận thức và ổn định cảm xúc.
• Liệu pháp tương tác cá nhân IPT: Liệu pháp tập trung chủ yếu vào việc cải thiện các mối quan hệ của người trầm cảm. Giúp cá nhân biết cách ứng phó, xử lý xung đột và xây dựng sự hỗ trợ xã hội tốt hơn.
• Liệu pháp hành vi biện chứng DBT: Đây là một loại liệu pháp nhận thức hành vi CBT nhưng đã được điều chỉnh với người mắc nhiều loại rối loạn. Mục đích của phương pháp là giúp cá nhân phát triển lối sống lành mạnh để đối phó với căng thẳng và cải thiện các mối quan hệ.

2. Sử dụng thuốc chống trầm cảm

Thuốc chống trầm cảm cần được sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ. Thường được cân nhắc khi các triệu chứng trầm cảm ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của cá nhân. Hoặc khi các liệu pháp tâm lý không mang lại hiệu quả như mong đợi sau quá trình điều trị.

Một số thuốc điều trị trầm cảm thường được sử dụng:

• Thuốc ức chế tái hấp thu chọn lọc serotonin (SSRIs): Đây là thuốc đầu tay, phổ biến nhất trong điều trị trầm cảm. Có tác dụng ngăn ngừa tái hấp thu serotonin nhằm tăng mức serotonin trong não. Phổ biến là fluoxetine (Prozac), escitalopram (Lexapro), sertraline…
• Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine (SNRIs): Có tác dụng ngăn chặn quá trình tái hấp thu chất dẫn truyền thần kinh serotonin và norepinephrine. Phổ biến là Duloxetine, Desvenlafaxine, Levomilnacipran, Milnacipran, Venlafaxine…
• Thuốc chống trầm cảm 3 vòng: Ít được sử dụng vì nhiều tác dụng phụ, chỉ được cân nhắc khi người bệnh không đáp ứng với SSRIs và SNRIs.
• Thuốc ức chế monoamine oxidase: Nhóm thuốc chống trầm cảm mạnh nhưng ít được sử dụng do tác dụng phụ và tương tác với nhiều loại thuốc, thực phẩm khác.

Các thuốc điều trị trầm cảm đã đề cập chỉ được sử dụng khi theo đơn của bác sĩ. Các thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo, IPHD hoàn toàn không chịu trách nhiệm khi cá nhân sử dụng thông tin này để tự ý mua và dùng thuốc điều trị trầm cảm cho bản thân.

3. Liệu pháp điều trị chuyên sâu

Trầm cảm giai đoạn 2 có thể được điều trị bởi các liệu pháp chuyên sâu dành riêng cho loại trầm cảm mà họ mắc phải. Các liệu pháp này gồm:

• Trị liệu ánh sáng (Light Therapy): Liệu pháp đặc biệt có hiệu quả với người mắc trầm cảm theo mùa (SAD). Với phương pháp này, cá nhân sẽ tiếp xúc với ánh sáng nhân tạo trong thời gian ngắn để tăng mức serotonin và điều chỉnh nhịp sinh học cá nhân.
• Điện trị liệu (Electroconvulsive Therapy – ECT): Được xem xét với người mắc trầm cảm vừa hoặc nặng không đáp ứng với thuốc. Sử dụng dòng điện kiểm soát kích thích não để tác động đến hoạt động của não bộ nhằm giảm triệu chứng trầm cảm.
• Kích thích từ trường xuyên sọ (TMS): Rất hiếm khi được áp dụng với trầm cảm giai đoạn 2, chỉ được cân nhắc với trầm cảm nặng và trầm cảm kháng trị.

5 Cách đối phó với trầm cảm giai đoạn 2 tại nhà

Bên cạnh việc tìm đến bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý để được tư vấn và hỗ trợ, bản thân người mắc trầm cảm cần phải ý thức được vấn đề của bản thân. Phải có quyết tâm chiến thắng, vượt qua trầm cảm, tự giúp chính bản thân mình thay vì trông chờ vào người khác.

Dưới đây là 5 cách đối phó với trầm cảm giai đoạn 2 tại nhà mà người mắc trầm cảm có thể tham khảo:

1. Tăng cường hoạt động thể chất

Lười vận động, thu mình, không giao tiếp với ai có thể khiến triệu chứng trầm cảm trở nên nghiêm trọng hơn. Thay vào đó, việc vận động tập thể dục thể thao thường xuyên có thể giúp giải phóng serotonin và endorphins. Các chất dẫn truyền thần kinh này có tác dụng tốt trong việc hỗ trợ cải thiện tâm trạng, tăng cường cảm giác hạnh phúc và giảm thiểu triệu chứng trầm cảm.

Bạn có thể thực hiện các hoạt động như:

• Đi bộ, chạy bộ ngoài trời
• Tập yoga, tập thiền để giảm căng thẳng
• Tham gia các lớp nhảy aerobic, thể dục nhịp điệu…

2. Xây dựng lối sống khoa học, lành mạnh

Người mắc trầm cảm giai đoạn 2 thường có xu hướng bỏ bê, không quan tâm, chăm sóc bản thân mình. Điều này sẽ khiến tình trạng sức khỏe thể chất và tinh thần của bạn ngày càng kém hơn. Vì vậy, hãy học cách cố gắng yêu thương bản thân, cố gắng thiết lập một lịch trình ổn định để giảm bớt sự bất ổn, hỗn loạn trong cuộc sống.

Tốt nhất bạn nên:

• Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, đa dạng các nhóm dưỡng chất, tăng cường bổ sung omega-3, vitamin, khoáng chất, thực phẩm giàu protein
• Ngủ đúng giờ, đúng giấc, tái thiết lập đồng hồ sinh học bằng cách đi ngủ và thức dậy cùng một giờ cố định, ngủ đủ 7 – 8 tiếng mỗi đêm
• Hạn chế sử dụng rượu bia, chất kích thích, thực phẩm nhiều đường, nhiều tinh bột… Chúng có thể khiến tâm trạng của bạn ổn định tạm thời nhưng sẽ khiến tình trạng trầm cảm nghiêm trọng hơn.

3. Phát triển kỹ năng đối phó với căng thẳng

Để đối phó với căng thẳng, bạn cần thực hành các kỹ năng kiểm soát cảm xúc, giảm bớt áp lực tinh thần. Hãy lên kế hoạch, tạo danh sách các việc cần làm và sắp xếp theo thứ tự ưu tiên. Chia nhỏ nhiệm vụ, học cách từ chối những yêu cầu không cần thiết để giảm tải áp lực công việc.

Có thể thư giãn tinh thần, giảm căng thẳng bằng cách:

• Thực hiện kỹ thuật hít thở sâu: Bạn có thể hít vào qua mũi trong 4 giây, giữ hơi trong 4 giây rồi thở qua miệng trong 4 giây. Hoặc hít thở qua mũi 4 giây, giữ hơi trong 7 giây và thở ra trong 8 giây.
• Thực hành thiền và chánh niệm: Thiền định giúp giảm lo âu, làm dịu tâm trí, thư giãn tinh thần và đối phó tốt với căng thẳng. Chánh niệm là tập trung vào cảm giác, suy nghĩ ngay tại thời điểm hiện tại, không nghĩ về quá khứ hay tương lai, chỉ tập trung và khoảnh khắc hiện tại.

4. Thiết lập và duy trì các kết nối xã hội

Bạn không phải là gánh nặng của ai cả, bạn là phiên bản tốt nhất của chính mình. Đôi khi, bạn sẽ cảm thấy buồn bã, cô đơn và chán nản. Bạn cũng cần duy trì sự kết nối với người thân, bạn bè để được hỗ trợ. Hãy gọi hoặc nhắn tin cho những người thật sự yêu thương bạn, hãy chia sẻ những điều mà bạn nghĩ để được hỗ trợ, động viên về tình thần.

Hoặc bạn có thể tham gia các nhóm hỗ trợ tâm lý, các cộng đồng trực tuyến nếu muốn nhận được sự chia sẻ của những người cùng hoàn cảnh. Hoặc bạn có thể tham gia các nhóm hỗ trợ xã hội, các nhóm thiện nguyện, các hoạt động vì cộng đồng để thấy bản thân là một phần của xã hội, bạn có giá trị và có thể giúp đỡ được rất nhiều người khó khăn.

5. Viết nhật ký cảm xúc

Viết nhật ký cảm xúc là một trong những phương pháp hiệu quả để đối phó với các cảm xúc tiêu cực, giảm lo âu, căng thẳng, áp lực. Khi cảm xúc được viết ra, bạn sẽ cảm thấy nhẹ nhàng, nhận diện và hiểu rõ những cảm xúc mình đang trải qua, từ đó tìm ra phương pháp giải quyết vấn đề cụ thể.

Viết nhật ký cảm xúc còn giúp chúng ta tự thay đổi suy nghĩ và thái độ theo hướng tích cực. Giúp bản thân theo dõi sự tiến triển tâm trạng theo thời gian, biết cách nhìn nhận mọi thứ một cách khái quát. Đồng thời, đây còn là công cụ hữu ích để bạn trao đổi với bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý.

Trầm cảm giai đoạn 2 là phân loại trầm cảm mức độ vừa, có thể điều trị dứt điểm nếu được phát hiện kịp thời và can thiệp đúng cách. Trầm cảm cấp độ 2 có thể gây nguy hiểm khi các suy nghĩ bản thân vô dụng, thất bại và suy nghĩ tự tử xuất hiện thường trực. Khi có các dấu hiệu nghi ngờ mắc trầm cảm, cách tốt nhất là bạn cần tìm đến bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý để được tư vấn, hỗ trợ.

Có thể bạn quan tâm:

• Trầm cảm giai đoạn 1 (cấp độ 1): Dấu hiệu và Cách điều trị
• Bài Test trầm cảm Beck (Beck Depression Inventory – BDI)

Nguồn tham khảo: 

• Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM
• https://www.verywellhealth.com/stages-of-depression-8547033
• https://www.medicalnewstoday.com/articles/stages-of-depression#are-there-stages-of-depression